Türkiye’nin vize politikası ve Türk pasaportu

Bazı ülkelerin vatandaşlarının Türkiye’ye girmek için vizeye ihtiyaçları vardır. Bazılarınınsa Türkiye’ye girmek için vize almalarına gerek yoktur.

Vizesiz girişler : 

Arnavutluk,Andorra,Arjantin,Azerbaycan,Bolivya,Bosna-Hersek,Brezilya,Brunei,Bulgaristan,Şili,Kosta Rika,Hırvatista,Çek Cumhuriyeti,Danimarka,Ekvador,El Salvador,Estonya,Finlandiya,Fransa,Gürcistan,Almanya,Yunanistan,Guatemala,Honduras,Hong Kong,Rusya,İzlanda,İran,İsrail,İtalya,Japonya,Ürdün,Kazakistan,Kosova,Kırgızistan,Letonya,Lübnan,Libya,Lihtenştayn,Litvanya,Lüksemburg,Makedonya,Malezya,Monako,Moğolistan,Karadağ,Fas,Yeni Zelanda,Nikaragua,Paraguay,Romanya,Rusya,Saint Vincent ve Grenadinler,San Marino,Sırbistan,Singapur,Slovenya,Güney Kore,İsveç,İsviçre,Suriye,Tacikistan,Trinidad ve Tobago,Tunus,KKTC,Türkmenistan,Uruguay,Özbekistan,Vatikan,Venezu

Sınırda alım : 

Ermenistan,Avustralya,Avusturya,Bahreyn,Beyaz Rusya,Belçika,Kanada,Kıbrıs,Macaristan,Endonezya,İrlanda,Kuveyt,Malta,Mauritius,Moldova,Hollanda,Norveç,Polonya,Portekiz,Katar,Suudi Arabistan,Saint Kitts ve Nevis,Slovakya,Güney Afrika,İspanya,Ukrayna,BAE,Birleşik Krallık,ABD

Türk pasaportu, 15 Temmuz 1950’den bu yana Türk vatandaşlarının yurt dışı seyahatlerinde kullandığı belgedir. Pasaportlar Emniyet Müdürlükleri’nin Pasaport bölümü tarafından verilir. 1 Haziran 2010 tarihinden bu yana düzenlenen pasaportlar biyometrik özelliğe sahiptir ve on yıla kadar geçerlidir.

Biyometrik Pasaportlar 

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği müzakere süreci kapsamında tasarlanan yeni biyometrik Türk pasaportlarının dağıtımı, 2009 Ekim ayında iptal edilen pasaport ihalesi sebebiyle tekrar ileri bir tarihe ertelendi. Türk pasaportlarının, 2004 senesinden beri değiştirilmesi planlanmakla beraber yapılan son açıklamaya göre; Fransız bir şirket ile anlaşılıp, yeni biyometrik pasaportların dağıtımına 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren başlandı.Yeni biyometrik pasaportlar güvenlik bakımından kopyalama ve kötü kullanımlara karşı korumalı olup, 10 yıllık süre ile Türk vatandaşlarına sunuldu. Yeni pasaportların renkleri de değişmiştir. Buna göre; normal pasaportlar bordo, özel pasaportlar (yeşil pasaport) koyu yeşil ve diplomatik pasaportlar ise siyah rengini aldı. Biyometrik pasaportlar ile birlikte pasaport süresi uzatma durumu da ortadan kalkmıştır. Buna göre pasaport süresi uzatılmayacak, süresi dolan pasaportlar yenileriyle değiştirilecektir.

Çeşitleri

Umuma Mahsus (Bordo) Pasaport

Hizmet, hususi veya diplomatik pasaport başvurusu için 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nda belirtilen şartları taşımayan kişiler umuma mahsus pasaport başvurusunda bulunabilirler. Bu pasaport Emniyet Müdürlüklerinden temin edilebilir.

Hususi (Yeşil) Pasaport

Hususi pasaportlar; Türkiye Büyük Millet Meclisi eski üyeleri, eski Bakanlar ile birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerine; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu üyeleri için, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilme ve emekli keseneklerinin bu derecelerden kesilmesi şartı aranmaz. Bunlardan emeklilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrılmış olanlara da bu tür pasaport verilir. Büyükşehir, il ve ilçe belediye başkanlarına, görevleri süresince hususi pasaport verilir.
Hususi pasaport alabilecek durumda bulunanların eşlerine de aynı tür pasaport verilir. Hususi pasaport almaya hakkı bulunduğu sırada vefat edenlerin dul eşlerine başkası ile evlenmemiş ise aynı türden pasaport verilmesi mümkündür. Hususi damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmi sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hususi damgalı pasaport verilir.
Hususi pasaport dünyada sadece Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanzim edilmektedir. Türkiye dışındaki ICAO üyesi ülkeler, resmi görevlilerin resmi seyahatlarinde kullanılması için hizmet pasaportu tanzim etmektedir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti, resmi sıfatı bulunan görevlilerin ve bunların ailelerinin resmi olmayan seyahatlerinde de kullanılmak üzere normal pasaporttan ayrıcalıklı bir kategoride hususi pasaport uygulamasını sürdürmektedir. Aynı şekilde, hususi pasaport harçtan muaf olduğu için, hususi pasaport alacaklar sadece cüzdan bedeli ödemektedirler. Darphane verilerine göre 2010 yılında basılan tüm pasaportların yaklaşık %15’i hususi tiptir[4].
Hususi pasaportlar harçtan muaf olduğu ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülke hususi pasaport sahiplerinden vize istemediği için, hususi pasaportların devlet memuru olmayan vatandaşlara aleyhine haksızlık yarattığı iddia edilmektedir. Vize muafiyeti için müzakere yürütmekle görevli bürokrasinin, zaten vizeden muaf bir biçimde hususi pasaport ile seyahat edebilmesinin, bu görevlerini yerine getirmede başarısız olmalarının nedenlerinden biri olduğu öne sürülmektedir

Hizmet (Gri) Pasaportu

Hizmet Pasaportları, Hükümetçe, Özel İdarelerce veya Belediyelerce resmi vazifeyle dış memleketlere gönderildiklerinde veya dış memleketlerde vazifeye alınanlara, Türkiye Cumhuriyetinin üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşlarda memur statüsünde çalışanlara, Türk Hava Kurumu ve Türkiye Kızılay Cemiyetince görevlendirilenlere verilir.
Hizmet damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların eşlerine, ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmi sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hak sahibi kişinin pasaportu ile aynı süre geçerli hizmet damgalı pasaport verilir.

Diplomatik (Siyah) Pasaport 

Diplomatik pasaportlar, Dışişleri Bakanlığı ile yabancı memleketlerde Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilik ve Konsoloslukları tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi olmayan Bakanlara, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi, Sayıştay, Genel Kurmay birinci ve ikinci başkanlarına, Cumhuriyet Başsavcısına, orgenerallere, oramirallere, eski cumhurbaşkanlarına, yasama meclisleri eski başkanlarına, eski başbakanlar ve dışişleri eski bakanlarına, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterine, Başbakanlık ve bakanlık müsteşarları ile Diyanet İşleri Başkanına, Büyükelçilik unvanı almış olanlar ile, Dışişleri Bakanlığı meslek mensuplarına, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği üst düzey görevlilerinden resmi bir görevle gönderilenlere, Türkiye Cumhuriyeti dış temsilcilikleri nezdinde memur edilen müşavirlere, ataşelere ve muavinlerine, Hükümet adına milletlerarası resmi müzakereler yapılması, mukavelenameler akdi için veya milletlerarası toplantılarla kongre ve konferanslara katılmak üzere gönderilenlere ve yabancı devletler veya millletlerarası teşekküller nezdinde daimi veya geçici görev yapmak üzere gönderilenlere, siyasi kuryelere verilir.
Diplomatik pasaport alabilecek durumda bulunan veya alan kimselerin sıfat veya vazifeleri devam ettiği müddetçe, eşlerine, ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmi sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hak sahibi kişinin pasaportu ile aynı süre geçerli diplomatik pasaport verilir. Diplomatik pasaportlar hiçbir harç veya resme tabi değildir.

Türk vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları 

Türk vatandaşları 64 ülkeye herhangi bir vize uygulamasına tabi olmadan girebilmektedir. 60 ülkeye ise diplomatik, hususi ve hizmet pasaportu sahipleri vizesiz girebilmektedirler.Moldova ise hizmet ve diplomatik pasaport sahipleri vizesiz girebilmektedirler. 8 ülke ise sadece diplomatik pasaportlara vize uygulamamaktadır. 64 ülke ise tüm pasaport türlerine vize uygulamaktadır. Saint Lucia ise dünyada umuma mahsus pasaporta vize uygulamayıp diğer pasaport türlerine vize uygulayan iki ülkedir.
Türk vatandaşları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne nüfus cüzdanlarıyla giriş yapabilmektedir ve bu ülkede serbest dolaşım hakkına sahiptirler. Gürcistan’a ise yine nüfus cüzdanlarıyla ile 10 Aralık 2011 tarihinden itibaren en fazla 90 gün kalmak kaydı ile vizesiz giriş yapabilmektedirler. Türkiye ve Gürcistan vatandaşları her iki ülke arasında yapılan seyahatlerde pasaport olmaksızın sadece kimlik kartları ile vizesiz seyahat edebilmektedirler.
Ağustos 2012 tarihinden itibaren Türkiye vatandaşları sınırda vize alarak ya da vizesiz 97 ülkeye seyahat edebilmektedirler. Bu rakamla Bu sayede Türk vatandaşları Dünya’da seyahat özgürlüğü açısından 46. sırada yer almaktadır.

 AB Ülkelerinin Türk Pasaportuna vize uygulamaya başladıkları tarihler

Bulgaristan: Ülkenin bağımsızlığından itibaren
Macaristan: Ülkenin bağımsızlığından itibaren
Polonya: Ülkenin bağımsızlığından itibaren
Yunanistan: 25 Nisan 1965
Finlandiya: 12 Mart 1976
İsveç: 26 Şubat 1976
Almanya: 5 Ekim 1980
Fransa: 5 Ekim 1980
Hollanda: 1 Kasım 1980
Belçika: 1 Kasım 1980
Lüksemburg: 1 Kasım 1980
Danimarka: 1 Mayıs 1981
Birleşik Krallık: 22 Haziran 1989
İrlanda: 10 Aralık 1989
Avusturya: 17 Ocak 1990
Litvanya: 11 Mart 1990
İtalya: 3 Eylül 1990
Portekiz: 24 Haziran 1991
Estonya: 20 Ağustos 1991
Letonya: 21 Ağustos 1991
İspanya: 1 Ekim 1991
Çek Cumhuriyeti: 1 Ocak 1993
Slovakya: 1 Ocak 1993
Slovenya: 31 Aralık 1999
Romanya: 1 Nisan 2004
Malta: 21 Aralık 2007