RUM KALE

RUM KALE: Gaziantep’e 50 km uzaklıkta yer alır. Gaziantep Yavuzeli ilçesi Kasaba Köyü civarında bulunan Rum kale 1516 yılında Osmanlı egemenliğine girmesiyle birlikte Rumkale; Halep Eyaleti’nin Birecik Sancağı’na bağlı kaza merkezi haline getirilmiş. Antik dönemden günümüze kadar Şitamrat, Kal-a Rhomayta, Hromklay, Ranculat, Kal-at el Rum, Kal-at el Müslimin, Kale-i Zerrin (Altın Kale) ve Rumkale gibi bir çok isimle anılmıştır. Rum kaledeki toprak üstünde yer alan yapılar 12-14. Yüzyıllara denk gelmektedir. Hendek bu yapılar içerisindeki en eski yapıdır.  Fırat nehri boyunca ortaya çıkan çakmak taşından yapılmış aletler ve diğer kalıntılar kalede yontma taş (Paleotik) döneminden beri yerleşimin olduğunu ortaya koymaktadır.  Bu dönemden sonraki iskan yerleri  Fırat vadisinde Tunç çağından başlayarak Kalkolitik döneme kadar uzanan höyüklerle oluşmaktadır. Rum kale ve çevresiyle ilgili antik kaynaklarda yer alan ilk bilgilere Asur Kralı III. Salmanazar’ın milattan önce “Şitamrat” yerleşimiyle ilgilidir. Bu yerin ise  Rumkale olduğu ifade edilmektedir. Rumkale çevresi bölgedeki stratejik önemi neticesiyle Med, Pers, Helenistik ve Roma dönemlerinde de iskan görmüştür.

Rivayete göre;  Hz. İsanın havarilerinden Johannes (Yuhanna) ‘in Roma döneminde Rumkale’yi mesken yaparak kayadan oyma bir odada incilin nüshalarını çoğalttığı söylenir. 11. yüzyılda Rumkale Hromgla’ adıyla önemli bir konum haline gelmiştir. 13. yüzyılda Rumkale’de bir çok Yakubi’nin olması sebebiyle Yakubi Patriği II. Ignace, Rumkale’de bir kilise yaptırmıştır. Sonraları kaleyi patriklik makamı olarak seçmiştir. 1113 te III. Grigoris Rumkale’yi Joscelin’in dul karısından satın almış, katolikosluk (başpiskoposluk) makamını buraya yerleştirmiştir. Şair aziz Nerses mezheplerin birleştirilmesi nedeniyle imparator elçileri, Kayşum ve Yakubi baş patrikler ile Rum kale’de toplantılar yapmıştır. 1279 da kaleyi kuşatan Memluklular kaleyi ele geçirmemiştir. fakat Memluklu sultanı Melik el-Eşref 1292 de Rumkale’yi tekrar kuşatmış ve  Rumkale’nin fethi gerçekleşmiştir. Sultanın emriyle Suriye naibi Sancar Suca tarafından tamir ettirilen Rumkaleye, Kal’at el Müslimin adı verilmiştir. Daha sonra ise Kale-i Zerrin (Altın Kale) adı verilmiştir. Rumkale Memluklular zamanında yeniden uç kalesi olarak kullanılmışsa da, eski parlak dönemini bir daha yaşayamamıştır.    1516 da Osmanlıların eline geçen Rumkale, Halep Eyaleti’nin Birecik Sancağı’na bağlı bir kaza haline getirilmiştir. 17. yüzyılda Evliya çelebi, Rumkale’nin bir tepe üzerinde bulunan sağlam bir kale olduğunu, dışarıda camii, hanı, hamamı ve küçük bir çarşısı bulunduğunu belirtmiştir. Katip Çelebi de kaledeki bahçe ve meyve bolluğunu dile getirmiştir.
Rumkale; üç yanı zümrüt yeşili göl ve bunu çevreleyen dik, sarp kayalıklı tepelerle çevrili doğa ve insan harikası bir yerdir.