Nasuhpaşa Külliyesi Artık Gülüyor
Aydın ili Köprülü mahallesinde yer alan Nasuh Paşa Külliyesi Mülkiyeti Nasuhpaşa Vakfı’na ait olan eser 1708 tarihinde Aydınlı Nasuh Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bugün sizlere Nasuhpaşa Külliyesi hakkında bilgi ve restore sonrası halini sizlerle paylasacağız.
YAPININ TARİHSEL DÖNEMİ
Aydın İlinde ilk yerleşme bugün şehrin kuzeyinde bulunan yüksekçe bir düzlükte Tralles adını taşıyan antik şehirde olmuştur. Şehir MÖ VI yy. da İskender, MÖ IV yy.da Pers, MS 189’da Roma ve daha sonra Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde kaldı. Malazgirt Savaşı’ndan sonra birçok defalar ele geçirilen Aydın, Menteşe Bey tarafından 1280’de Türk hakimiyetine alındı. 1310’da Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından fethedilen şehre ‘’Aydın Güzelhisarı’’ denildi. 1426’da II. Murat tarafından Osmanlı Devletine katılan Aydın’ın sancak merkezi Tire olduğundan XV. yy. da çok fazla imar faaliyetinde bulunulmamıştır. Ancak XVI. yy. ortalarına doğru sancak beyliği ve eyalet merkezi olan Aydın’da yoğun mimari faaliyetlerin bu tarihten sonra başlamış olacağı düşünülmektedir.
MEDRESENİN İNŞAA TARİHİ
Medresenin kapı üstünde yer alan kitabesinin günümüze sadece üçte biri ulaşabilmiştir. Bu parçadan tarihlendirmek mümkün değildir.
Medresenin tarihi Nasuh Paşa Külliyesini oluşturan diğer yapıdan , Zincirli Hanın kapı üstünde yer alan kitabesinden , Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Tescil Dairesinde bulunan vakfiye suretinden ve Aydın Vakılar Bölge Müdürlüğünde bulunan fermandan yapılmaktadır.
Zincirli Hanın kitabesinin Türkçe harflerle metni aşağıdadır.
Cenab-ı Hazret-i Zişan Nasuh Paşa Kim
Ki hayrat için vaz-ı müessir etmiş hak
Bu hanı bi bedeli eyledi bina el hak
Güzelhisara güzel verdi zineti dilcu
Gör bu han-ı şud derya bu gün der tarih
Acep bina ve acep han-ı bi bedeldir bu
1120 (1708 M.)
Zincirli Hanın inşa tarihi kitabesine göre 1120H. (1708 M.) dir
Aydın Vakıflar Bölge Müdürlüğünde 1/95 numarada kayıtlı bir vakfiye ile Nasuh Paşa’nın idam edildikten sonra mallarının müsaderesi hakkında 1126 tarihli bir ferman bulunmaktadır.
Vakfiyede ‘’ Medine-i Güzelhisar sükkanından emirül ümera el- kiram küberayi inziman zevil kadri vel‘ihtiram saadetlü Nasuh Paşa hazretleri Tire kapısı kurbünde ona muttasıl bir kıta hamam ve yine medreseye muttasıl binasına şuru eylediğimiz kagir mülk hanımı ve yine harici kalada … vakfeylediğim … 1120 ‘’ yazılıdır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde bulunan vakfiye sureti ise 1134 H. (1721 M.) tarihlidir.
‘’Aydın’da Nasuh Paşa Vakfından medrese ve mevkufatları ‘’ başlığı altında köprü mahallesinde bir medrese , kagir han , hamam ve on bir adet dükkandan bahsedilmekte , han ve hamamın sınırları belirtilmektedir .
Yukardaki arşiv belgelerinden 1120 tarihinde medresenin bitişiğinde yapımına başlanan kagir handan bahsedilmektedir. Buna göre medrese 1120 H. (1708 M.) tarihten önceden yapılmış olmalıdır.
Medrese binası XIX. yy. sonunda olan iki büyük deprem ile Yunan işgali sırasında büyük bir yangın geçirmiş ve harap olmuştur.
Ayrıca 1960‘lı yıllarda medresenin içerisinden geçirilen yolda tahribatı artırmıştır.
