Ermiş dergâhından Olan Hasan Dedenin Şaheseri; Demirci Hasan Dede Cami
Ermiş dergahından olan Hasan Dede kimdir?
Hasan Dede hazretleri Horasan Herat bölgesinde İslamiyeti yaymak amacıyla görevlendirilmiş bir ermiştir. Bu ermiş 1300 yılında ailesini alarak bugünkü Bartın iline bağlı Ulus’a yerleşmiştir. Oğlunun ismini Veli derviş, torununun ismini de Halil koymuştur. Bu muhterem ermiş öyle Alpı çayının eteklerine bir cami inşa etmiş ki şaşırılacak derecede büyük ve bir o kadar da sağlam bir camiymiş. Ahşaptan ağaç çiviler kullanarak çatma sistemi ile camiyi inşa etmiştir. Yıpranmış, birçok defa yangın atlatmış ve eskimiş cami 1889 -1904 yılları arasında onarılmış ve tekrardan inşa edilmiştir. 1946 yılında tekrar bir onarım geçirip 2000 yılında da bakımları yapılmış, restorasyonu gerçekleşmiştir. 1300 yılından bu yana ibadete açık olan bu camide vakıf kurmuş ve vâkıfa kendi ismini vermiştir. Vakıf idaresini kendisi yapmıştır. Vefatından sonra oğlu Veli Derviş vakıf idaresini üstlenmiştir. Daha sonra da torun Halil’e idare işi verilmiştir. Ulus’un manevi koruyucusu olan Hasan Baba hazretlerine ait türbe de bulunaktadır.
Nedir bu caminin özelliği?
Hasan Dede Camisinin mimarisi şaşkınlık verdiği gibi insanların yapımıyla ilgili akıl erdirmekte zorlandıkları bir özelliğe sahiptir. Ahşaptan yapılan caminin duvarları birbirleri üzerine konulmuş geniş hatıl tahtalarla ve köşe başları birbirine geçme şeklinde kesilerek çatılmış, esaslı büyük bir camidir.
Metal (çinko) levhayla kaplanarak örtülmüş minare, kubbe ve çatısı bulunmaktadır. İnsanı şaşırtacak büyüklükte olan caminin yapımında demir çivi yerine ahşap çiviler kullanılmıştır.
Rivayete göre Ulus’a gelip cami inşa edeceği bölgeye yakın bir yere yerleşen bu ermiş dağa gidip dağdan kerestelik ağaç kesermiş. Bir süre sonra orada bulunan halka cami yapacağını söylemiş ve halktan yardım istemiş. Kestiği keresteleri taşımak için halktan öküz vermelerini talep etmiş. Bölgede yaşayan halk bu ermişi pek dikkate almamış ve yardım etmemiş. Yardımı kabul etmeyen halk nasıl olduğunu anlayamadıkları şekilde her gün caminin inşa edileceği yere birer ikişer tomruk şeklinde ağaçların geldiğini görürlermiş. Halk biz bu adama yardım etmiyoruz nasıl olur da bu tomruklar buraya gelir diye düşünür ve kendilerince dervişin öküzleri gece çalıp ağaçları taşıdığını düşünürlermiş. Bu düşüncede olanlar birlik olmuş ve dervişi izlemeye karar vermiş. Pusu kurmuş dervişi izlemeye başlamışlar. Düşündükleri gibi derviş öküzleri çalıp da keresteleri taşıyosa onu öldürüp cezalandıracaklarmış. Böyle hırsızları vilayetlerinde barındırmayacaklarının kararlılığındalarmış. Fakat işler düşündükleri gibi değilmiş. Derviş iki tane sığın geyiğini öküz gibi boyunduruğa koşup tomrukları çekmesi için kullanıyormuş. Düşündükleri kötü şeylerden utanan ve pişman olan grup dervişe yardım etmeye karar vermiş. Halktan pek çok kişi imece usulü ile bir çırpıda cami inşaatında çalışmış.
Demirci Hasan Dede o kadar düşünceli bir insanmış ki cami inşaatında çalışanlara yemek vermenin gerekliliğini düşünmüş. Oğluna “Değirmene git, çıkan unu eve taşı, ancak tekneye (zahire konulan yere) bakma” der ve sonra kendisi işine gider. Oğlu çıkan unu taşımaktan yorgun ve bitkin düşmüş, Evin hanımı eve gelen bu kadar çok miktardaki unun sebebini oğluna sorduğunda, oğlu ise babasının emri üzerine imece cemiyetine ekmek olacağını söylemiş, Bunun üzerine evin hanımı der ki; “Bir dağarcık buğdaydan bu kadar un olmaz” deyince, çocuk değirmene tekrar gidip babasının tekneye (zahire konulan yere) örttüğü siyah örtüyü kaldırıp baktığında, bir büyük yılanın ağzından buğday akmakta olduğunu görmüş, Yılan ağzından akıtmakta olduğu buğday tanelerini kesince, oğlu da değirmeni durdurmuş. Oğlu akşam babasına bu olayı anlatınca, o da “Niçin baktın daha çok un alırdık” diyerek cevap vermiş, Cami inşaatının bitimine kadar yeterli unu elde etmişler.
Hasan Dede Türbesi de bin bir zorlukla ve imkânsızlıkla inşa edilen caminin 400 metre ilerisinde türbe yanı olarak adlandırılan yerde birkaç mezar arasındadır.
Ulaşımı nasıl sağlayabilirim diye düşünmeyin oldukça kolay ulaşabileceğiniz konumda bir cami. Yolunuz Bartın, Amasra ya da Safranbolu’ya düştüğünde bu yapıyı görmek için Ulus’a uğramanızı tavsiye ederim. Bu şaşırılacak kadar büyük ve dayanıklı camiyi görmek isterseniz nasıl camiye ulaşabileceğimizden biraz bahsedelim.
Bartın ilinin Ulus ilçesinde bulunan camiye ve Hasan Dede türbesine ulaşım Bartın- Safranbolu (Karabük) karayolu üzerinden sağlanmaktadır. Yol güzergâhında yer alan Ulus ilçesine ulaşıldığında Hasan Dede Camii ve türbesi ilçenin merkezinde yer almaktadır. İlçeye ulaştığınızda cami rahatlıkla bulunabilecek bir konumdadır. Cami konumu da merkez içerisinde olmasında dolayı tüm ihtiyaçlarınızı karşılayabilecek şekildedir. Bartinin neyi meşhur yazimiza’da göz atabilirsiniz.
