Elazığ

Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde yer almaktadır.Elâzığ ili, MÖ 3000’li yıllarda kurulduğu sanılan, Harput kentinin oradaki devamıdır. Bu nedenle yıllarca Harput denmiştir. Büyük Selçuklu hakimiyetinin Anadolu’ya kayması ile Harput’un Türk yurdu olmasında en önemli savaşın Malazgirt Meydan Muharebesi olduğuna şüphe yoktur. Nitekim Harput ve çevresi Malazgirt muharebesinden sonra Türklerin eline geçmiş olup yörede Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı olarak Çubukoğulları Beyliği kurulmuştur (1085).

Harput’un Türkler tarafından alınmasına kadar sadece müstahkem bir kale hüviyetinde kalan bu yer Türklerle beraber büyüyen bir şehir haline gelmiştir. Çubukoğulları Beyliği’nin ömrü uzun sürmemiş (1110) yılında Artukoğulları dönemini başlatmıştır. Bir müddet sonra Harput Artukluları diye bilinen bağımsız bir beylik kurulmuştur. Harput, (1230) yılında Moğolların eline geçmiş (1234) yılından itibaren ise Anadolu Selçuklu Devleti’nin hakimiyeti altına girmiştir. (1507) yılında Safevilerin eline geçen Harput, 1515 yılında ise Çaldıran zaferinden sonra Osmanlı hakimiyetine girmiştir (1516). Mezra denilen bugünkü yerleşim yerine 1834’de taşınan Elâzığ’a 1862 yılında Sultan Abdulaziz’in tahta çıkışının 5. yılında Hacı Ahmet İzzet Paşa devrinde buraya tayin edilen Vali İsmail Paşa’nın teklifi ile Mamuret-ül Aziz ismi verilmiştir. Fakat telaffuzu güç olduğundan halk arasında kısaca El’aziz olarak söylenegelmiştir. Zaman içinde bölgeye eyalet merkezliği yapan şehre 1937 yılında Atatürk tarafından tahıl ambarı bolluk ve bereket anlamına gelen El’azık adı verilmiş olup, zamanla Türkçe ses uyumuna uygunluğu ve söyleniş kolaylığı nedeniyle Elâzığ olarak kullanılır olmuştur.

Coğrafya

Elâzığ ili, Doğu Anadolu Bölgesi’nin güneybatısında, Yukarı Fırat Bölümü’nde yer almaktadır. 9153 km²yi bulan yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %0,12’sini oluşturmaktadır. 40 0 21’ ile 380 30’ doğu boylamları, 38 0 17’ ile 39 0 11’ kuzey enlemleri arasında kalan il, doğudan Bingöl, kuzeyden (Keban Baraj Gölü aracılığı ile) Tunceli, batı ve güney batıdan (Karakaya Baraj Gölü aracılığıyla) Malatya, güneyden ise Diyarbakır illerinin arazileri ile çevrilidir. İl, merkez ilçe ile birlikte 11 ilçe, 537 köy ve 709 mezra yerleşmesinden oluşmaktadır.

İklim 
Geçmişte karasal iklimin hüküm sürdüğü Elazığ, yapılan ve yapılmakta olan barajların etkisi ile ılıman bir iklime geçiş yapmıştır. Bu sürecin sonucunda özellikle önceleri çok soğuk ve yoğun kar yağışlı geçen kışlar nispeten daha ılıman geçmektedir. Elazığ, toprağı verimli bir ovaya kurulmuştur.Elazığ’ın dağlarında Karadenizdeki gibi geniş ağaçlıklar yoktur. Bunun nedeni Elazığ’ın karasal iklimi yaşaması yüzündendir. Ancak Yapılan barajlar nedeniyle Elazığ belirtildiği gibi ılıman bir iklime geçiş yapmıştır. Normalde Doğu Anadolu Bölgesi’nde yazlar çok sıcak, kışlar ise çok soğuk geçer. Ancak yapılan barajlar Elazığ’ın Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşanan iklimin aynısını değil, (Yani karasal iklimin aynısı değil çünkü Doğu Anadolu Bölgesi karasal iklimi vardır.) ancak tam tersi hafif ılıman bir iklim yaşar. Elazığ’a her zaman kar yağmamasının kışların çok soğuk geçmemesinin sebebi budur.

Ekonomi 

Ekonomisi sanayi, tarım ve ticarete dayanır. Keban Barajı’nın yapılmasından sonra tarıma elverişli toprakların bir kısmı su altında kaldığından, tarım alanlarının azalması paralelinde sanayi canlanmıştır. Gayri safi gelirinin % 30’u sanayi, % 10’u ticaret ve % 25’i tarım sektöründen elde edilir. Toprak altı ve üstü çok zengindir.
Tarım: Ovaları az, fakat çok verimlidir. Bol suları bulunan büyük akarsuların suladığı bu ovalarda, buğday, arpa, pirinç, şekerpancarı, tütün, fasulye, nohut, mercimek, fiğ, burçak, soğan, sarmısak, pamuk, üzüm, elma, armut, kayısı, ceviz, badem ve dut yetişir. Yetiştirilen ürünler arasında lahana, kavun ve çilek önemli gelir kaynağı haline gelmiştir.
Madencilik: Elazığ madenciliğin tarımla yarıştığı ve hatta tarımı geçtiği bir yerdir. Toprakları madenle doludur. Bakır, krom, simli kurşun ve betonit başlıcalarıdır. Ergani Bakır İşletmesi’nde blister bakır, sülfürik asit ve prit tüvenan cevher istihsal edilir. Diğer maden işletmeleri Guleman Krom İşletmesi, Ferro Krom Tesisleri ve Elazığ Betonit Fabrikası’dır. Alacakaya ve Arıcak ilçelerinde çıkarılan mermer dünyaca meşhurdur. Kendine has özelliği bulunan Elazığ mermerini işlemek üzere son senelerde birçok mermer işleme fabrikası kurulmuştur.
Sanayi: Elazığ’ın maden bakımından zengin ve Türkiye’nin en büyük hidroelektrik santrallerinden birinin bu ilde oluşu ile sanayi gelişmiştir. İrili ufaklı 1200 sanayi iş kolu vardır. Elazığ sanayi alanında Doğu Anadolu Bölgesi’nde önemli bir yere sahiptir. Özellikle Organize Sanayi Bölgesi’nin kurulması ile fabrika sayısı hızla artmıştır. 49 fabrikalık sanayi bölgesinde 20 fabrika inşaatı tamamlanarak üretime geçmiştir. Diğerlerinin inşaatı devam etmektedir. Un, deri, şeker, çimento, pamukyağı, pamuk ipliği, kiremit, yün, süt, yem, azot, süper fosfat, kireç, plastik boru, tüpgaz imalatı ve dolum, kâğıt, tekstil, meşrubat, matbaacılık, mermer, ayçiçek yağı, ayakkabı, mobilya, sabun, tıbbi malzeme fabrikaları başlıca büyük sanayi kuruluşlardır.

Sağlık 
Elazığ’da her 100.000 kişiye 608 hastane yatağı düşmektedir, bu oran 262 olan Türkiye ortalamasın 2 katından fazladır. Elazığ’da 2002-2006 yılları arasında toplam hekim sayısı % 15,4 artarken, diş hekimi sayısı % 26,15, diğer sağlık personellerinin sayısı ise % 13,64 artmıştır. Elazığ, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından 2003 yılında yapılan sağlık sektörü gelişmişlik sıralamasında bölgenin sağlık sektöründe en gelişmiş ili olarak 12. sıradır. Fırat Üniversitesinin tıp fakültesi bünyesinde bulunan araştırma hastanesi, TRB1 bölgesi ve bölge dışına hizmet veren önemli hastanelerden biridir.[15]
Elazığ sağlık sektöründe oldukça gelişmiş bir il olup, CNBC-e Business dergisinin yaptığı araştırmalara göre Türkiye’nin en iyi sağlık altyapısına sahip ikinci şehridir.

Ulaşım
Elazığ doğuyu batıya bağlayan yolların kavşak noktasındadır. Karayolları Ankara-Kayseri-Malatya-Elazığ-Bingöl-Muş karayolu, Adana-Maraş-Malatya-Elazığ- Tunceli karayolu, Mardin-Diyarbakır-Arapkir-Keban-Elazığ karayolu ile İran-Erzurum- Tunceli-Elazığ uluslararası yollar (TEM) ile bağlıdır. İyi asfalt vasfında olan bu yollardan Elazığ içinde kalan kısımlarının uzunluğu 425 kilometredir. Ankara-Kayseri-Sivas-Malatya demiryolu Elazığ’da iki kola ayrılır. Bir kolu Diyarbakır-Batman’a diğeri Palu-Genç- Muş-Tatvan’a ulaşır. İl sınırları içinde kalan demiryolu 272 km ve 15 duraklıdır.
1981 yılında temeli atılıp, 1986 yılında hizmete giren Fırat köprüsü, Türkiye’nin en uzun köprüsüdür. 2030 m olup, 30 adet betonarme ayak üzerine inşa edilmiştir.
1940 yılında açılan Elazığ Havaalanı ile Ankara-İstanbul-Antalya-İzmir-Düsseldorf ve Frankfurt’a seferler yapılmaktadır. Ayrıca Keban Baraj Gölü üzerinde Ağın ilçesi ile Tunceli’nin ilçeleri arasında feribotla ulaşım sağlanmaktadır.
Elazığ’da semtler arası ulaşım, minibüslerle, taksilerle ve her 20 dakikada bir kalkan belediye otobüsleriyle rahat ve hızlı bir şekilde sağlanmaktadır.

Eğitim
1967 yılında kurulan Fırat Üniversitesi, şehirdeki çağdaş eğitime katkılarda bulunmaktadır. Fırat Üniversitesi’nde 11 fakülte, 2 yüksek okul, 7 meslek yüksek okulu, 3 enstitü ve 1 konservatuara sahiptir.

Medya

Yerel TV kanalları
Kanal 9
Kanal 23
Kanal E
Fırat TV (Fırat Üniversitesi)
Yerel radyo kanalları [değiştir]
Ezgi FM (88.0)
FM 23 Elazığ (88.5) & (93.5)
Radyo Fırat (Fırat Üniversitesi) (89.2)
Radyo E (90.2)
Radyo 2000 (90.8)
Radyo Hazar (92.0)
Elazığ Alem FM (95.4)
Radyo Kulüp (96.0)
ERT FM (96.8)
Yağmur FM (99.0)
Hit FM (99.9)
Elazığ Polis Radyosu (104.0)
Mavi Radyo
Işık Radyo

Yerel gazeteler
Ayışığı Gazetesi
El Aziz Gazetesi
Elazığ Artı Eksi Haber Gazetesi
Elazığ Star Haber Gazetesi
Elazığ Polis Haber Gazetesi (Elazığ Emniyet Müdürlüğü tarafından çıkarılan aylık gazete)
Elazığ Star Haber Gazetesi
Elazığ Yeni Ufuk Gazetesi
Elazığ Yeniçağ Gazetesi
Günışığı Gazetesi
Nurhak Gazetesi
Turhan Gazetesi
Uluova Gazetesi
Elazığ Son Baskı Gazetesi
Şehirde medya gelişim sürecindedir. Şehir’de yayın yapan 4 yerel TV kanalı vardır. Elazığ’dan yayın yapan Kanal 9, uydu aracılığı ile tüm yurtta ve Avrupa’da izlenebilmektedir. Bunun dışında Günışığı, Uluova, Ayışığı gibi birçok yerel gazete yayın hayatını sürdürmektedir. Elazığ’da 12 adet yerel radyo kanalı bulunmaktadır.

Kültür ve Sanat

Elazığ köklerini Harput’tan aldığı bir kültür birikimine sahiptir. Kentte, 1990 yılında Elazığ Devlet Klasik Türk Müziği Korosu, 2008 yılında ise Elazığ Devlet Tiyatrosu kurulmuştur. Elazığ’da ayrıca, etkinlik gösteren birçok yerel tiyatro grubu vardır.
Bu yıl yirmincisi düzenlenecek Uluslararası Hazar Şiir Akşamları ve 2008 yılından beri gerçekleştirilen Çayda Çıra Film Festivali de kentin önemli sanatsal organizasyonlarıdır.

Eğlence ve dinlenme tesisleri

Hazarbaba Kayak Merkezi:
Hazarbaba kayak tesisleri kış turizmi açısından önemli bir merkezdir. Sivrice ilçesinin güneyinde bulunan 2347 metre yüksekliğindeki Hazarbaba dağında yapılan Hazarbaba Kayak Merkezi 1997 yılında etkinliğe geçmiş olup, kayak sporlarına elverişli pisti, 1700 metre uzunluğundaki teleksi ve yeme içme tesislerine sahiptir. Ulaşım şehir merkezi ve ilçe merkezinden kalkan otobüs seferleri ile sağlanmaktadır.
Harput:
Elazığ’da bulunan bir antik kenttir. MÖ 20. yüzyıldan kalıntılar bulunmaktadır. Antik Harput yerleşim alanı, bir açık hava müzesi gibidir. Müzesi, kalesi, camileri, kilisesi ve Buzluk Mağarası’yla Elazığ’ın bir turizm merkezidir.

Toplumsal yapı 

Şehir merkezi ve Harput kökenliler Türk’tür. İlçelerinde Türklerin yanı sıra Zazalar da yaşamaktadır.

Spor 

Kentin futbol takımlarından Elazığspor 2010-2011 sezonunu Bank Asya da 2. olarak bitirmiş ve Süper Lig’e çıkmıştır. Elazığ Belediyespor ise Spor Toto 3.Lig’de mücadele etmektedir. Elazığspor en büyük başarısını 2002-2004 yılında Süper Lig’de oynayarak elde etti. Kentte Elazığspor, Elazığ Belediyespor, ve birçok amatör takım bulunmaktadır. Elazığsporun forma rengi bordo-beyazdır ve maçlarını Atatürk Şehir stadyumunda oynamaktadır.
Sporda bayanlar adına B-fit Elazığ Ataşehir tarafından önemli adımlar atılmıştır.

Kardeş şehirler 

“Kardeş kent”, kentlerin yerel yönetimleri aracılığıyla yabancı ülke kentleri ile kurdukları resmi dostane ilişkiyi ifade etmektedir. Belediye Meclisi’nce alınan karar ile kurulan kardeş kent ilişkisi, içerisinde bulunduğumuz küreselleşme sürecinde uluslararası gelişmeler açısından oldukça önemli bir olguyu ifade etmektedir. Elazığ Belediyesi; kurduğu kardeş kent ilişkileri ile sosyo-kültürel, ekonomik, eğitim, sağlık, ticaret, turizm, yerel yönetim hizmetleri ve spor gibi konularla tarafları ilgilendiren diğer alanlarda, iki kentin ilgili birimleri arasında iletişim ve koordinasyonu sağlayarak bilgi/deneyim alışverişi ve işbirliğinin geliştirilmesini amaçlamıştır. Sonuç olarak, iki şehir arasında karşılıklı anlayış, dostluk ve barışın güçlendirilmesi amacıyla; tarihi, kültürel, sosyal ve coğrafi açıdan Elazığ ile benzerlikleri olan birçok yabancı şehir ile kardeş kent antlaşmaları imzalanmıştır.

Elazığ’ın toplam 5 tane kardeş şehri vardır:
Erzurum, Türkiye
Bakü, Azerbaycan
İstanbul, Türkiye
Şanlıurfa, Türkiye
Ankara, Türkiye

Kaynak : wikipedia.org